Czterdzieści Lat Zawaternika-Góralska Dusza Podhala

Jubileusz 40-lecia działalności artystycznej i edukacyjnej Dziecięcego Zespołu Góralskiego „Zawaternik” to nie tylko okazja do świętowania, ale również moment refleksji nad znaczeniem i wpływem, jaki ten zespół miał na kulturę Podhala.

Założony w 1983 roku przez Marię Dudek przy Szkole Podstawowej w Leśnicy, „Zawaternik” jest żywym dowodem na to, jak ogromną rolę może odegrać lokalna inicjatywa w podtrzymywaniu i propagowaniu dziedzictwa kulturowego. Nazwa zespołu, pochodząca od góralskiego określenia wiecznie tlącego się kawałka drewna, trafnie oddaje jego misję: podsycanie miłości do małej ojczyzny i jej tradycji. Jak ten zawaternik, który nie gaśnie, tak i duch góralski w Leśnicy-Gróniu, podtrzymywany przez dziecięce śpiewy i tańce, trwa nieprzerwanie od czterech dekad.

Zespół „Zawaternik” to coś więcej niż tylko grupa dzieci tańczących i śpiewających w regionalnych strojach. To prawdziwa szkoła życia, gdzie młode pokolenia uczą się szacunku do kultury, języka i zwyczajów swoich przodków. To tutaj dzieci i młodzież poznają gwarę, tańce solowe, juhaskie i zbójnickie, a także uczestniczą w warsztatach tradycyjnego muzykowania, malowania na szkle oraz zbierania eksponatów do Izby Regionalnej w Domu Kultury Walusiówka.

Przez te czterdzieści lat przez zespół przewinęło się niemal 2400 osób. Każda z nich, pod okiem Marii Dudek oraz obecnych instruktorów Andrzeja Budza i Urszuli Babiarz, miała szansę zanurzyć się w bogactwie podhalańskiego folkloru. Programy artystyczne zespołu, oparte na tradycyjnych obrzędach i zwyczajach, zdobyły uznanie nie tylko na Podhalu, ale i na międzynarodowych scenach. „Zawaternik” występował w 20 krajach Europy, a także w Stanach Zjednoczonych, promując kulturę Podhala na całym świecie.

W ciągu czterdziestu lat działalności „Zawaternik” wydał kilka płyt i kaset z tradycyjnymi pieśniami i kolędami, które stały się swoistą kroniką muzycznego dziedzictwa Podhala. W roku jubileuszowym, zespół wydał płytę „Nie zabacuj cłeku” – zbiór archiwalnych nagrań, które są jak skarby wyłowione z przeszłości, przypominające o bogactwie kultury, które często umyka w zgiełku współczesności.

Ale „Zawaternik” to nie tylko przeszłość i teraźniejszość. To także przyszłość. Działalność edukacyjna zespołu nie kończy się na przygotowywaniu występów. Dzieci i młodzież uczestniczą w stacjonarnych i wyjazdowych warsztatach tańca, śpiewu białego, malowania na szkle, a także w konkursach gawędy, recytacji i tańca solowego. Te działania nie tylko rozwijają talenty, ale również budują wspólnotę – społeczność związaną wspólną pasją i miłością do góralskiej tradycji.

Jubileusz 40-lecia działalności „Zawaternika” to zatem nie tylko święto zespołu, ale całej społeczności, którą łączy rzeka Leśnica. To święto dla wszystkich, którzy przez lata współtworzyli tę niezwykłą historię – od Marii Dudek, przez wszystkich instruktorów, po każde dziecko, które kiedykolwiek z dumą założyło regionalny strój i zatańczyło na scenie.

Podhale może być dumne z „Zawaternika” – zespołu, który od czterdziestu lat nieprzerwanie rozdmuchuje ogień tradycji, kultywując ją i przekazując kolejnym pokoleniom. To przykład, że nawet w małej wiosce można tworzyć rzeczy wielkie, które pozostawiają trwały ślad w sercach ludzi. Niech ten zawaternik płonie jeszcze przez wiele lat, przypominając wszystkim, jak ważne jest pielęgnowanie swoich korzeni i przekazywanie ich dalej.

Halina Bartoszek
Fundacja Wspierania Kultury i Współpracy Międzynarodowej im Haliny Rosa