Dziewięćsił: Perła Górskich Łąk
Czy wiecie, co mają wspólnego Król Karol Wielki, górale z Tatr i Helena Trojańska? Wszystkich łączy legendarna roślina – dziewięćsił, znana również jako Gwiazda Arystokratyczna. TO fascynujące zioło tatrzańskie, który nie tylko zachwyca swoim wyglądem, ale i skrywa w sobie niezwykłą historię oraz liczne właściwości lecznicze, zasługuje na naszą uwagę i ochronę.
Niezwykła Natura Dziewięćsiłu
Dziewięćsił to prawdziwa perła górskich łąk. Jego kwiaty, osiągające nawet 15 cm średnicy, są prawdziwą ozdobą każdej górskiej polany. Co ciekawe, kwiaty te mają zdolność reagowania na wilgoć – w ciepły, słoneczny dzień, po delikatnym skropieniu wodą, płatki zaczynają się zwijać, chroniąc swoje nasiona przed nadmiarem wilgoci. Proces ten trwa od kilkunastu sekund do dwóch minut, co jest widowiskiem godnym uwagi.
Legenda i Symbolika
Legenda głosi, że Anioł przyszedł we śnie do króla Karola Wielkiego, oznajmiając mu o wielkiej mocy dziewięćsiłu. Roślina ta miała chronić przed złymi mocami, zapewniać zdrowie i szczęście, a jej moc uzdrawiania była dziewięciokrotnie większa niż innych ziół. Górale wierzyli, że noszenie dziewięćsiłu zapewnia bezpieczeństwo, a roślina powstała z łez Heleny Trojańskiej, co dodaje jej mistycznego uroku.
Dziewięćsił jako Barometr Pogodowy
Nie bez powodu dziewięćsił zyskał przydomek „górski barometr”. Jego liście i kwiaty reagują na zmiany pogodowe – zwijają się przed deszczem i otwierają w pełnym słońcu. Dzięki temu górale mogli przewidywać nadchodzące zmiany pogody, co było niezwykle przydatne w górskich warunkach.
Ochrona i Uprawa
Niestety, dziewięćsił jest rośliną zagrożoną wyginięciem. Dawniej masowo zbierany dla celów dekoracyjnych, teraz jest pod częściową ochroną. Jednak dzięki inicjatywom takim jak Międzynarodowe Sadzenie Dziewięćsiłu z Fundacją im. Haliny Rosa, możemy przyczynić się do ochrony tej wyjątkowej rośliny. Fundacja zachęca do sadzenia dziewięćsiłu i dzielenia się zdjęciami swoich roślin na grupie fundacji na Facebooku, co ma na celu nie tylko ochronę, ale i promocję tego górskiego skarbu.
Dziewięćsił w Tradycji i Medycynie
Dziewięćsił od wieków był i jest wykorzystywany w medycynie ludowej. Jego korzeń, bogaty w olejki eteryczne, działa bakteriobójczo, przeciwgrzybicznie i przeciwgorączkowo. Roślina wspomaga odporność, była stosowana jako remedium na dżumę, a także jako składnik maści na liszaje, wypryski i grzybicę. W kuchni szwajcarskiej i włoskiej dziewięćsił był używany jako warzywo, choć jego nadmierne spożycie mogło powodować wymioty i biegunkę.
Dziewięćsił jako Symbol Kultury
Motyw dziewięćsiłu jest nieodłącznym elementem sztuki podhalańskiej. Stylizowane przedstawienia tej rośliny zdobią odzież, hafty i rzeźby, będąc symbolem regionalnej tożsamości i tradycji. Przykładem są tekstylia autorskie z dziewięćsiłem Haliny Rosa. W Tatrach suszone kwiaty dziewięćsiłu zdobią wnętrza domów, chroniąc przed złymi mocami i przypominając o bogatej kulturze tego regionu.
Dziewięćsił to nie tylko piękna roślina, ale także ważny element naszej kultury i historii. Dzięki inicjatywom takim jak Międzynarodowe Sadzenie Dziewięćsiłu, mamy szansę na zachowanie tego wyjątkowego kwiatu dla przyszłych pokoleń. Zachęcam do udziału w akcji i do dzielenia się swoimi doświadczeniami z sadzenia dziewięćsiłu na grupie fundacji na Facebooku. Niech każdy z nas posadzi swoją „Gwiazdę Arystokratyczną” i przyczyni się do ochrony tego wyjątkowego skarbu natury.
Halina Bartoszek, Prezes Fundacji Wspierania Kultury i Współpracy Międzynarodowej im. Haliny Rosa
29.07.2024 Szaflary
